خطر تحریف انقلاب اسلامی | انقلاب اسلامی دارای مبانی تمدنی و اجتماعی است

اشاره: انقلاب اسلامی یک انقلاب صرفا اقتصادی یا سیاسی یا فرهنگی نیست؛ بلکه انقلابی بر پایه اسلام و با نگاه تمدنی است. تمدنی که به ظهور حضرت حجت(عج) و زمینه سازی برای آن فکر می کند.

حجت الاسلام والمسلمین نصرالله آقاجانی، استاد حوزه و دانشگاه در این زمینه معتقد است انقلاب اسلامی مبانی اش اسلامی است و در صدد این بود که آنچه از جامعه و حکومت داری طاغوت با آن مدلی که در ایده تمدنی اسلام دارد اصلا مطابقت ندارد چه از جهت گیری هایش چه شعارهایش چه نظم اجتماعی موجودش چه رهبرانش مسئولیتش حاکمانش اصلا ضد اسلام حرکت می کنند. این مبانی انقلاب اسلامی است. حالا اگر این مبانی را نداشت قطعا انقلاب اسلامی به شکل دیگری بود.

حجت الاسلام والمسلمین آقاجانی عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(علیه السلام) و معاون آموزش موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(علیه السلام) است. وی دارنده مدرک سطح 4 تخصصی در رشته اندیشه معاصر مسلمین است، این استاد حوزه فعالیت مدیریت علمی گروه مطالعات اجتماعی و فرهنگی مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیمای را در کارنامه خود دارد. نوشتار زیر حاصل گفت‌و‌گوی خبرنگار خبرگزاری رسا با این استاد حوزه و دانشگاه است.

رسا ـ انقلاب اسلامی با چه رویکردی به منصه ظهور رسید؟

انقلاب اسلامی یک رویکرد اجتماعی و تمدنی جدیدی، یا بهتر است بگوییم یک رویکرد اجتماعی و تمدنی خاصی را احیا کرده است. در باب انقلاب اسلامی تحلیل های مختلفی شده است و من این جهت را عرض می کنم که انقلاب اسلامی هم مبانی آن و هم رویکرد آن و هم اهداف آن از سه جهت واقعا یک رویکرد اجتماعی و تمدنی دارد.

مبانی انقلاب اسلامی یک مبانی کاملا تمدنی و اجتماعی دارد. چون مبانی آن در واقع برخاسته از ایده تمدنی اسلام بود. یعنی امام دید که مسلمانان به تبع امام و رهبران انقلاب اسلامی یک آرمان شهری از جامعه اسلامی مدنظرشان بود که بخشی از آن بُعد تاریخی داشت و آن مدینه النبی پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله) و زعامت امیرمومنان (علیه السلام) بود.

جامعه اسلام خیلی بخش کوتاهی از جامعه تمدنی اسلام را در گذشته تاریخی خودش دارد. از سوی دیگر هم این تمدن آرمانی را در چهارچوب ارزش ها و باور خود ترسیم کرده است و با آن آشناست. از این رو همیشه شیعه با توجه به یک جامعه و یک تمدن حرکت می کند. تمدنی که ریشه در تاریخش دارد و یک جامعه و تمدنی که در آرمان اسلامی اش ترسیم کرده است. این دو تابلو را در کنار خود دارد و همیشه شیعه بر اساس این دو ایده یکی تاریخی و یکی نظری ریشه دار در آموزه های اسلام که همیشه شیعه ناقد وضعیت موجود و تمدن های موجود بود.

سیاست و اقتصاد و فرهنگ اگر در چهارچوب اسلام قرار بگیرد آن وقت می توان اسلامی بودنش را اثبات کرد. امام خمینی(ره) تمام حرف و کلماتش، اسلام بود.

رسا ـ آیا این مبانی دارای شاخصه ای نیز هست؟ از چه زمانی این رویکرد شکل گرفته است؟

 انقلاب اسلامی مبانی اش این طور است و در صدد این بود که آنچه از جامعه و حکومت داری طاغوتی با آن مدلی که در ایده تمدنی اسلام دارد اصلا آن نیست چه جهت گیری هایش، چه شعارهایش، چه نظم اجتماعی موجودش، چه رهبرانش، مسئولینش، حاکمانش اصلا ضد اسلام حرکت می کنند. این مبانی را انقلاب اسلامی دارد. حالا اگر این مبانی را نداشت قطعا انقلاب اسلامی به شکل دیگری بود.

این مبانی هم تمدنی و اجتماعی است. یعنی مبانی هم هم تمدن ساز است و هم در مقطعی از تاریخ خودش را در بوته آزمون هم قرار داده است و نتیجه‌ آن را دید. با این رویکرد وقتی به نظام طاغوت را بررسی کرد متوجه شد که آن نظام چیزی نیست که من می خواهم. البته از قبل سال 42 که شروع نهضت اسلامی بود، زمزمه هایی برای احیای تمدن اسلامی وجود داشته است. البته نقطه قوت شروع آن را در زمان مشروطه داشتیم و زمزمه های قبل از مشروطه هم وجود داشته است.

رسا ـ بعد  از مشروطه هم این زمزمه ها ادامه یافت؟

 بعد از آن در حرکت هایی مثل حرکت شهید نواب صفوی و امثال ایشان یک حرکت های محدودی را مشاهده می شود.؛ ولی در زمان امام خمینی(ره) جامعه اسلامی در ایران می بیند که امام یک ایده جامعه تمدنی دارد.  مردم صدای ایده امام  را شنیدند و صدا از عمق جانشان و تاریخشان و تمدن آرمانی شان فریاد زده شد. بنابراین ظرفیتی ایجاد شد که مردم به آن هویت اصیل و آرمانی خودشان بازگردند و امام این را زنده کرد. اهداف و خواسته هایشان برخاسته از این ایده های تمدنی شان بود. اهداف امام و انقلاب اسلامی این بود.

کاملا این اهداف در این مسیر است و اصلا حرف امام مثلا تغییر یا تعویض یا جابه جایی یک عنصر خاص در جامعه نبود. همواره امام حرفش اسلام بود. شما اگر ملاحظه کنید به صحیفه امام از سال 42 به این طرف می بینید که امام اصلا همه حرفش همین است. آنجایی که امام در همان اوائل نهضت اسلامی نگاهش به اسلام نگاه به یک برنامه زندگی است. بر نامه برای تمدن سازی و نظام سازی و حکومت اسلامی که اسلام این ها را دارد و ادیان دیگر حالا مثل اسلام ندارد. امام روی این اموزه ها تاکید می کند و نگاه امام نگاه به تحقق یک تمدن جدید است.

یعنی نگاه به تغییر وضعیت موجود در همه کلیت خودش از دستگاه حکومت بگیرید از فرهنگ موجود در جامعه بگیرید تا نوع ارتباط کشور با سایر کشورها. اصلا امام یک تابلوی جدیدی دارد. می گوید آن چیزی که ما داریم از اساس غلط است و باید تغییر کند. حرف امام فقط سیاست و اقتصاد و فرهنگ نبود.

رسا ـ پس رویکرد تمدنی امام با چه شاخصه ای بود؟

 حرف امام یک چیز بود که همه چیز را در خودش دارد و آن حرف اسلام بود که اسلام در خطر است. اسلام است که همه چیز را دارد. این تعبیری که ما به کار بردیم که انقلاب یک رویکرد اجتماعی جامع و یک رویکرد تمدن ساز دارد حرف بسیار واقع بینانه است که ما در این چهارچوب می توانیم اسلام را به درستی بتوانیم و فهم کنیم.

حالا این یک جهت بحث که ما در بحث رویکرد اجتماعی و تمدنی اسلام نگاهمان به خاستگاه انقلاب باشد و نگاهمان به اهداف انقلاب باشد اگر این نگاه را داشته باشیم بهتر می‌توانیم بفهمیم انقلاب ما ماهیتش چه بود و چرا ایجاد شد؟

رسا ـ تحقق این اهداف را چگونه ارزیابی می کنید؟

‌ما این اهداف را چگونه محقق کردیم و الان کجا هستیم و کجا باید برویم؟ به راحتی انقلاب اسلامی فتنه های قبل از جنگ را حل کرد. چگونه؟ با حفظ و به کارگیری آن پایه های اسلامی.  به راحتی دفاع مقدس هشت ساله را جمع کرد. کشوری که تازه انقلاب کرده است و هیچ نداشت. منظور این است که قوای نظامی و ارتشی و امثال آن دچار یک تغییر بنیادی و اساسی شدند و هنوز آن قوای نظامی انقلابی کاملا شکل نگرفته است و تازه داشت ایجاد می شد.

در این وضعیت یک همچنین جنگ حساب شده و با برنامه ریزی خاصی باز هم انقلاب پیش رفت. غیر از این نیست که این انقلاب، این تغییر و تحول از یک جایی سرچشمه می گیرد که هویتی بسیار عمیق و تاریخی در طول بیش از هزار و چهارصد ساله دارد؛ بنابر این به آسانی این مساله را هضم می کنند. هم رهبرانش مثل امام و بزرگان ما مثل شهید رجایی و بهشتی و رهبرمعظم انقلاب به راحتی این را هضم می کنند. دفاع مقدس را رهبری و هدایت می کنند و اتفاقا مردم هم ترسی به دل ندارند.

اگر اقتصاد ما در چهارچوب اسلام باشد آن هم مثل دفاع مقدس برایمان قابل حل است

رسا ـ گستره انقلاب اسلامی چقدر است؟

وقتی که انقلاب اسلامی می گوییم یعنی از سال 42 آغاز می شود. این ها همه، انقلاب اسلامی است بعد به زمان جنگ می رسیم باز هم انقلاب اسلامی است. ما هنوز هم انقلاب اسلامی داریم و انقلاب صرفا یک دگرگونی موضعی سیاسی نیست بلکه انقلاب یک حرکت است.

 انقلاب یعنی حرکت و تحول به سمت اهداف. بنابراین ما هر لحظه انقلاب داریم با هویت اسلامی. حالابا این نگاه حرکت انقلاب به راحتی می تواند دفاع مقدس را حل کند و از دست دادن رهبران متفکر و مسئولان را در خودش هضم کند. پاشد انقلاب از اتفاقات و قضایای این شکلی از هم نمی پاشد و الا اگر یک امر ساده بود مثل اقتصاد باشد برای اینها، خوب دوام ندارد. آن پایه ها است که این ها را هم مثل اقتصاد حل می کند.

اگر اقتصاد ما در چهارچوب اسلام باشد آن هم مثل دفاع مقدس برایمان قابل حل است. ما دفاع مقدس را حل کردیم چون در چهارچوب اسلام بردیم. روحیه شهادت طلبی را زنده کردیم. دفاع مقدس را با روحیه شهادت طلبی حل کردیم. چیزی نداشتیم امکانات‌مان کم و محدود بود اما ایثارمان زیاد بود. عشق ما به ولایت و رهبری زیاد بود. مسابقه در ثروت را عیب می دانستیم و نمایش ثروت نداشتیم. مسابقه برای تحصیل منزلت و مقام و پست نداشتیم.

چون اینها را نداشتیم به جای آن فرصت های دیگری داشتیم یک همچنین پدیده بزرگ که هشت سال ما را درگیر کرد ما این را هضم کردیم و اگر البته ما بیشتر در چهارچوب اسلام حرکت می کردیم شاید کمتر از هشت سال می توانستیم قضیه دفاع مقدس را حل کنیم.

رسا ـ آیا در مسائلی مانند اقتصاد و سیاست و فرهنگ هم می توان مثل دفاع مقدس مسائل را حل کرد؟

حالا در مساله اقتصاد ما چه کردیم در حوزه سیاست و فرهنگ ما چه کردیم؟‌ بله اگر آن میزانی که در چهارچوب تمدن ناب اسلامی که عرض کردم یک مقطعی از آن را در زمان حیات مبارک پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و امیرمومنان (علیه السلام) داریم و یک عرصه اش را در تبیین نظری اسلام داریم. آن مقداری که این اقتصاد و سیاست و فرهنگ را جلو بردیم در حوزه تمدن اسلامی، موفق بودیم.

 یک تعبیری رهبرمعظم انقلاب دارند که ما در طول انقلاب اسلامی آن اندازه ای که در چهارچوب اسلام حرکت کردیم ما پیش رفتیم و موفق بودیم آن مقداری که در انقلاب اسلامی نخواستیم به هردلیلی در چهارچوب ارزش های اسلامی، تمدن ناب اسلامی نخواستیم و یا نتوانستیم و یا قبول نداشتیم حرکت نکردیم آنجا آسیب دیدیم و ضربه خوردیم و انجا پیشرفتی نداشتیم.

 این می شود رویکرد تمدنی، اجتماعی که همه چیز را در خود دارد. انقلاب اسلامی با این رویکرد در دل اسلام تعریف می شود و همه چیز را تعریف می کند.

مهمترین عنصر رویکرد تمدنی انقلاب اسلامی، خود اسلام است

رسا ـ عناصر رویکرد انقلاب اسلامی چیست؟

 مطابق این رویکرد انقلاب اسلامی با رویکرد تمدنی عناصرش را بخواهید بگویید مهم‌ترین عنصرش اسلام است. آن چیزی که از مکتب یاد گرفتیم و رهبران انقلاب اسلامی همین را تبیین کردند.

این رویکرد دارای سه عنصر است، یکی اسلام، دوم امام این امت و رهبری این امت است و سوم مردم است. یعنی اسلام که روح است و امام و رهبری که فرمانده و راهبر این راه است و مردم که در واقع این را عملیاتی می کنند.

این سه، تازمانی که با هم پیش می روند انقلاب اسلامی پویاست.  هرجایی که این سه با هم هستند می بینیم که انقلاب اسلامی یک پدیده تمدنی و پویا و فعال است و همه خطرات و همه آسیب ها و موانع و سدها را در مقابل خودش حل و فصل می کند.

هرچند این سد، تمام دنیا باشد، تمام دنیای کفر و شرک باشد؛ و الا اگر ما انقلاب اسلامی را تفاسیر دیگری بکنیم در واقع آن را تقلیل دادیم. اگر مردم را بدون اسلام و انقلاب ببینید، انقلاب اسلامی را تحریف کردید.

اگر شما بیایید فقط امام را ببینید مردمی که به عشق امام قیام کردند این سهم مردم را کم کنید انقلاب اسلامی را تقلیل داده اید.

اگر بیایید از اسلام تعریف نادرستی بدهید انقلاب اسلامی را تحریف کردید. تعریفی بدعت آمیز از انقلاب اسلامی دارید. اینها مجموعه آن چهارچوب تمدنی است که انقلاب اسلامی بر اساس آن  ایجاد شد و الان هم وجود دارد و بر اساس این هم اگر ما در چهارچوب انقلاب بخواهیم حرکت کنیم بر اساس این سه اصل ما می توانیم انقلاب اسلامی را ببینیم و تعریف کنیم و ان شاءالله پیش ببریم.

رسا ـ سپاسگزاریم از وقتی که در اختیار خبرگزاری رسا گذاشتید./829/گ۴۰۲/س

خبرنگار: حجت الاسلام محمدمهدی مرادی